اموزش ترانه سرایی_پارت دوم
سلام دوستای خوبم امروز هم پارت دوم اموزش ترانه سرایی رو داریم:)
اولش یه توضیح کوچولو در مورد شعر و ترانه میدم و بعدش میریم دوتا از قواعد ترانه سرایی رو با هم مرور میکنیم.
خب از خود ترانه شروع میکنیم. ترانه چه فرقی با شعر داره؟!
ترانه از بعضی جهات به شعر شباهت داره ولی اصلی ترین تفاوتش زبان گویشیش هست. چون زبان شعر ادیبانه ست ولی ترانه زبانش عامیانه هست. حتی قالب هاشونم به هم دیگه شباهت داره. ولی بخاطر همین زبان ساده و عامیانه ش دست و بال ترانه سرا تو ترانه نویسی ازاد تره. و میتونه همه جوره ترانه بگه.
قواعد های ترانه سرایی:
اولین چیزی که من خودم همیشه نسبت به اون حساس بودم قافیه بود. خیلی از ترانه سراهامون قافیه رو با ردیف اشتباهی میگیرن. مثلا به جای قافیه سازی اخر بیت هاشون کلمه های همسان قرار میدن. مثل:
داری میری و منو غرق میکنی تو تنهایی تو که نمیدونی چه حس بدی داره تنهایی
خب بیت بالا رو ببینین. "تنهایی" دوبار اخر مصرع ها تکرار شده. به این تکرار قافیه نمیگن! بلکه این "تنهایی" ردیف محسوب میشه. این ترانه سرا مثلا میتونست قبل تنهایی دو کلمه ی هم قافیه به کار ببره. یا مثلا بجای تنهایی کلمه ی دیگه ای استفاده میکرد. خیلی کلمه های زیادی داریم مثل " اینجایی، بیایی، صدایی، زیبایی، ندایی، هوایی، ....."
مثلا بیت زیر رو نگاه کنین:
صدات میکنم تا همه بشنون
جواب صدام غیر پژواک نیست
من اونقد شکستم حس میکنم
که هیچ ارتفاعی خطرناک نیست
ترانه ی بالا هم قافیه داره، هم ردیف! اگه مشاهده بکنین. "پژواک و خطرناک" همقافیه هستند و "نیست" هم ردیف محسوب میشه!
قافیه ها هرچقدر شبیه هم باشن ترانه بهتر به گوش شنیده میشه، سعی کنید واژگانی انتخاب کنید که اشتراک حروفشون بیشتر باشه. مثلا
شنیده و میده خوبه یا دعا و رها؟
صد در صد شنیده و میده بهتره، چون اشتراک حروفشون بیشتره
پس حتما یادتون باشه قافیه هارو دقت کنید. قافیه یکی از مهم ترین چیزایی هست که باعث زیبایی یک ترانه میشه. هرچقدر قافیه ها تازه تر و نوتر همونقدر ترانه ی شما بهتر میشه. میتونین برای زیبایی بیشتر هم از ردیف استفاده کنین.
*خوندن زیاد ترانه ها باعث میشه که ذهنتون توی قافیه سازی فرزتر و سریع تر عمل کنه. پس ترانه خوندن یکی از مهم ترین تمرینی هست که باید انجامش بدین.
یکی دیگه از قواعد ترانه سرایی رعایت وزن ترانه س.
تو خاموشی خونه خاموشه
تو/خا/مو/شی/خو/نه/خا/مو/شه 9واج
شب اشفته گل فراموشه
شب/ا/شُف/ته/گل/فَ/را/مو/شه 9واج
ترانه ی بالا رو اگه دقت بکنین. هر دو مصرع هم وزن هستند. هر دوشون 9 واج دارند. "وزن" یکی دیگر از عاملی هستش که باعث میشه ترانه ی ما موزون تر به گوش برسه. البته هستند کسانی که اصلا وزن رو رعایت نمیکنند. رعایت کردنش الزامی نیست. مثلا خود اقای ایرج جنتی عطایی گفته بودن که لازم نیست زیاد به وزن تو ترانه دقت کنید چون مثل یک غل و زنجیر عمل میکنه و نمیزاره تا ترانه سرا روی ترانه و موضوعی که داره تمرکز کنه. درسته الزامی نیست ولی رعایتش باعث زیباتر شدن ترانه میشه.
خب بحث امروزمون رو با یک شعر زیبا از اقای ایرج جنتی عطایی تموم میکنیم:
تو خاموش خونه خاموشه
شب اشفته گل فراموشه
بخواب که امشب پشت این روزن
شب کمین کرده روبه روی من
تب الوده تلخ و بی کوکب
شب شب غربت شب همین امشب
لای لایی من به جای تو شکستم
تو نبودی من به سوگ غم نشستم
از ستاره تا ستاره گریه کردم
از همیشه تا دوباره گریه کردم
لالالالا اخرین کوکب
لباس رویا بپوش امشب
لالالالا ای تب تبدار
اشکامو از رو گونه هام بردار
لالا لالا سایه ی بیدار
نبض مهتابو دست من بسپار
اینم خود اهنگ با صدای شکیلا
+در اخر بهتون بگم که وقتی برای اولین بار ترانه مینویسید و دست به نوشتن میبرید. هیچوقت به قافیه و وزن توجه نکنید. فقط بنویسید. فقط بنویسید. بزارید دستتون به نوشتن ترانه عادت کنه. هر موضوعی که به ذهنتون رسید رو بنویسد. مهم نیست یکی دو بیتتون قافیه نداشته باشه یا اصلا کل ترانتون قافیه نداشته باشه. چون شما اول راهید. اگه بخوایید همین اول راه بخودتون سخت بگیرید مغزتون دچار انجماد فکری میشه و کلا قفل میشه و اونموقع هیچ چیزی به ذهنتون نمیرسه که بنویسید. این قواعدی که بالا بهتون گفتم برای زمانی هست که دیگه توی ترانه سرایی راه افتادید. الان بهترین کاری که باید بکنید این هست که زیاااااد ترانه بخونید و بنویسید. حتی چرت و پرت هم که شد بنویسید.
ادامه در پارت بعدی.....
اونجا که واج بندی کردی ذهنم رفت تو پیش دانشگاهی!چقد این کار رو میکردیم که وزن شعری رو پیدا کنیم!منم که استعدادم تو این کارا صفره صفره!نه تو امتحان پایانیش و نه تو کنکور نتونستم کاری بکنم!
درباره ترانه سرایی که هیچ اطلاعی ندارم ولی نحوه نوشتنت بسیار منظم و منسجمه و برای همه قابل فهمه.
تو ادامه قسمتا موفق باشی.